Zaman zaman sorular gelir “Tasavvuf ile ilgili kitap önerebilir misiniz?” gibilerinden… Kendi yolculuğumda tasavvufu keşfim, kitaplar vasıtasıyla değil sevgili üstadım Meryem Suna rehberliğinde olduğu için maalesef kitap önerisinde bulunamıyorum. Birçok güzel kitap mevcut ama ben bu noktada isim veremiyorum. Bununla birlikte tasavvuf konulu film, dizi ve de belgesellere geldiğinde durum değişiyor. Sizlere önerebileceğim çok güzel kaynaklar mevcut.
Yerli Yapımlar
1) Tasavvuf Üçlemesi (TRT – Semra Sander)
Tasavvuf, her ne kadar nice farklı ülkelerde de yeşermiş olsa da öncelikle bizim topraklarımızın mirası. Bu sebeple yurtdışı kaynaklardan önce yurtiçin kaynaklara bakalım.
Semra Sander’in TRT için hazırladığı tasavvuf üçlemesi bu alanda izlediğim en güzel çalışmaların başında geliyor. “Mevlana ve Sema”, “Yunus Emre ve Gerçek İnsan Olma Sanatı”, “Hacı Bektaş Veli ve Cem Töreni” bölümlerinden oluşan seride, hem ismi geçen üstatlar ve öğretileri anlatılırken, hem de tasavvuf felsefesine dair ezoterik bilgiler de paylaşılıyor. Evet, internette çeşitli başka belgeseller de bulmak mümkün ama daha çok tarihi bilgilerle ilerliyorlar, felsefesine giren pek rastlamadım. Ama Sander’in üçlemesi bu açıdan gayet başarılı. Yapımcıyla bir sohbetimiz esnasında bana “Biliyor musun, aslında aklımda bazı sorular vardı ve o soruların yanıtlarını almak için bu çalışmayı yaptım” demişti. İşte bu soru işaretlerine cevap bulma yolculuğu, izleyenlere de nice yanıtlar bulduruyor. Mutlaka izleyin.
(Seriyi izlemek isterseniz vimeo.com üzerinde hem Türkçesi, hem de İngilizcesi mevcut. Ayrıca arşivlemek isterseniz de TRT’den DVDlerini alabiliyorsunuz. derKi üzerinde de vimeo’dan alıntıladığımız şu linkten izleyebilirsiniz. )
2) Yunus Emre (TRT)
Defalarca izlenebilecek harika bir dizi. Hele ki rahmetli Payidar Tüfekçioğlu, öyle bir Taptuk Emre olmuş ki artık bunun üzerine rol olmaz diyerek ayrılmış sanki aramızdan… Hepimizin zihnine bir sufi üstadı nasıl olur sorusuna yanıt vermiş Taptuk’uyla… Yunus Emre’yi oynayan Gökhan Atalay da çok başarılı. Ve de dizi, her ne kadar bazı sahneleri uzatılmış olsa da sürekli kendini izlettiriyor. Hele ki Taptuk Emre’nin anlattıkları o kadar etkileyici ve değerli ki… Bu alanda şu ana kadar izlediğim en güzel dizi.
(Youtube ve Netflix’te mevcut.)
3) Kuşlarla Yolculuk (TRT)
TRT’nin 2020 Ramazanı için Feridüddin Attar’ın “Mantıku’t Tayr” kitabından hazırladığı dizi. Başlık ve jenerik çok heyecanlandırıcı olsa da bir “Yunus Emre” değil. Bir defa buradaki şeyhin enerjisi daha farklı, daha katı, daha sert. Hikayeler de bir süre sonra aynı şablonu takip etmeye başlıyor. (Dünyayı görmüş gezgin, dergahtan çıkmamış dervişe veriyor gazı, o da gidip bir hata yapıyor, sonra şeyhten hikaye ile alıyor ayarı.) Ama hikayeler güzel. Bu sebepler arada bir iki bölüm gidiyor. Ama bir oturuşta hepsini bitireyim gibi bir akıcılığı yok. İzlenebilir.
(Youtube’da mevcut.)
4) Somuncu Baba – Aşkın Sırrı
Öncelikle Mustada Ceceli’nin “Aşk için Gelmişiz” ilahisiyle tanıştım bu filmle. Daha sonra Bursa ziyaretimde Somuncu Baba’nın yaşadığı yerleri ziyaret ettim. Anadolu’nun çok değerli, çok özel üstatlarından Somuncu Baba. O’nun hikayesini de anlattıkları filmi ben çok beğendim. Her ne kadar başka nice üstadın hayatları film yapılmış olsa da maalesef kaliteleri düşük, fakat bu filmi rahatlıkla tavsiye edebilirim.
(Youtube’da mevcut.)
5) Gönül Sultanları
Adına ve içerik listesine baktığınızda çok heyecanlandıran, ama içeriği çok sınırlı bir çalışma. Nice üstat var, ama sadece nerede yaşamışlar, kiminle çalışmışlar, oğlu kimmiş gibi yüzeysel bilgiler mevcut. Felsefi derinlik falan hak getire. Ama en azından zahiri bilgi edinmek isterseniz ve de yaşadıkları yerleri, türbelerini oturduğunuz yerden izlemek isterseniz izleyebilirsiniz.
(Yine Youtube’da mevcut.)
6) Ulak
Çağan Irmak’ın filmi. Zamanın olmadığı bir yerde, harita üzerinde nerede olduğunu bilmediğimiz isimsiz bir köye bir gezgin gelir. Yorgun gezgin, bir ulaktır. Anlatacak hikayeleri vardır, söyleyecek sözleri… Hikayelerini en çok çocuklar sever. Kusursuz bir hayalgücüyle yazılmış bu büyülü ve ürkütücü hikayeler Ulak Zekeriya’nın dilinde efsanevi destanlar dönüşürler. Çocukların sevdiğini büyükler sevmez elbet, ya da tam tersi. Köy halkı Zekeriya’nın getirdiği sırları taşıyamaz, gizemli bir sis çöker köyün üzerine… Zamanında izlemiş ve sevmiştim.
7) Alef
Tasavvuf filmi değil ama mistisizmi arka plana alan bir polisiye. Son dönemlerin en iyi Türk dizisi belki de… Hani hem çok kaliteli dizi izleyeyim, hem polisiye olsun, hem de ucundan kıyısından bir şeyler çıtlatsın diyorsanız izleyin. (Sert sahneler mevcut yalnız haberiniz olsun.)
(Blu TV’de izleyebilirsiniz.)
Yabancı Yapımlar
1) Bab’aziz
Tasavvuf filmleri diyorsak öncelikle Tunuslu yönetmen Nacer Khemir’e bir selam etmemiz gerekiyor. Kendisinin bu alanda çok güzel yapımları var: “Wanderers of Desert” ve de “Lost Collar of Dove” ile başlattığı üçlemenin son halkası da “Bab’aziz” ile tamamlanmış. İzleyenleri iyi bilirler ki büyüleyici bir filmdir. Defalarca izleyebilirsiniz ve her seferinde sizi bir başka etkiler. Bugüne kadar izlediğinizi düşünüyorum, ama halen izlemediyseniz sakın kaçırmayın bu muhteşem filmi.
2) Looking For Muhyiddin
Nacer Khemir’in bir başka muhteşem çalışması. Muhyiddin İbn-i Arabi’nin izinde bir yolculuğa çıkıyor yönetmen ve birçok ülkede Arabi’nin çalışmalarını takip edenlerle konuşuyor. O kadar derin, o kadar güzel bir tasavvuf belgeseli ki…
3) Meetings with Remarkable Man
Aslında tam bir tasavvuf filmi demek doğru mu bilemedim. Üstat Gurdjieff’in hayatının ilk dönemlerini ve öğretisinin kökenlerini anlatıyor bu film. Filmin akışı gayet güzel, yalnız finalindeki Gurdjieff hareketleri çok çok etkileyici. Bilmeyenleriniz mutlaka araştırsın. (Hatta Netflix’teki OA dizisindeki hareketler de Gurdjieff’ten alıntı.)
4) Al Ghazali – Alchemist of Happiness
Büyük İslam alimi El Gazali (İmam Gazali)’nin hayatını ve felsefesini anlatan drama-belgesel. Hikaye bir yandan günümüzde El Gazali’nin felsefesinden çok etkilenen belgesel yapımcısının, onun yaşadığı bölgeye gelip izini sürmesiyle başlarken; bir yandan da 12. Yüzyıla gidiyor ve mutasavvıfın hayatını drama film olarak anlatıyor.
5) Sound of Soul
Fas’taki Fes şehrinde yapılan mistik müzik festivalinde çekilmiş bir belgesel. Sadece tasavvuf müzikleri yok, her türden mistik müzik var. Yalnız beni bu belgeselde Afgan sanatçı Farida Mahwash’ın Mevlana’nın “Dinle Neyden” üzerine yaptığı beste çok etkilemişti. Diğer şarkılar da gayet güzel.
Yabancı kaynaklarda başka filmler de var, ama beni en etkilemiş olanları bunlar.
Elbette gözümden kaçmışlar ya da henüz karşılaşmadıklarım olabilir.
Zaman içinde bu listeyi genişletme niyetindeyim, yeni izlediklerimle ve de gelen önerilerle…
Hepinize şimdiden iyi seyirler…