Artık ABD’de bölünme tehlikesiyle karşı karşıya… ANCAK heyecanlanmak için erken; uzmanlar bunun 80 yıldan önce olmayacağını düşünüyor. Amerikalı ayrılıkçı örgütler “Birinci Kuzey Amerika Ayrılıkçılar Konvansiyonu” altında toplandı. İmparatorluğun dağılması henüz hazırlık safhasında olsa da ayrılıkçılar gelecekten umutlu…
Duvar sadece göçü durdurmayacak
Bush 2001 yılının New Meksiko’da konuşmada“Meksika ABD’nin dostu ve komşusudur…. Meksika ve ABD’yi ayıran engelleri ve duvarları yıkmak bu sebeple bizim için çok önemlidir” diyecek ancak birkaç yıl sonra yıkmayı vaat ettiği mecazî duvarların yerine Meksika sınırına gerçek bir duvar örmeye başlayacaktı.
ABD’de yasadışı göç hızla büyürken, Latin asıllıların popüler alanda yükselişi söz konusu. Latino ya da Hispanikler’in nüfusu yüzde on beşlere ulaşırken, bu tehlikenin farkındaki şahin kanat da boş durmuyor. Bu kanadın stratejistlerinden Huntington WASP (Beyaz-Anglo Sakson_Protestan) hâkimiyetinin Latinoların çoğalışı ve yükselişi karşısında ciddi tehdit olduğunu çoktan ilan etmişti.
Bu durum bazıları için toplumsal bir olgu olarak göçmenlikten öte anlamlar da taşıyor. Bu göçle beraber gelecek için bir bölünme-ayrılıkçılık potansiyelinin varlığı da söz konusu. 1960’larda bastırılan “Chicano” hareketi gibileri hâlen bu tehdit kapsamında değerlendirilebiliyor.
Göç degil işgal
The American New editörü W. Norman Grigg -ki şahin olarak bilinir- “Meksika yönetimi ve Chicano gurupları ABD’nin güney eyaletlerinin yeniden fethinin hayallerini kuruyorlar” diyor. ABD’nin Meksika’yı işgali ve Teksas’ı topraklarına katmasından bir buçuk asır sonra göç yoluylabu toprakların “yeniden işgal” edilmeye başlandığı görüşünde olan sadece Grigg değil.
Bu hareket için “işgal” terimi kullanılıyor üstelik bu terime Meksika yönetiminin Ulusal Nüfus Konseyi’nin bastırdığı bir kitapta yer verilmesi işin ciddiyet boyutunuartırıyor. Meksikalı göçmenlerin çoğunun California, Texas, Arizona, and New Mexico gibi sınır eyaletlerine yerleşimi pek çok Meksikalıca bir reconquista (yeniden fetih, işgal) olarak değerlendiriliyor. Los Angeles“en büyük ikinci Meksika şehri” şehri olarak nitelenmeye başlamış bile. Union Del Barrio, Mexican American Legal Defense, ve National Council of La Raza, Movimiento Estudiantil Chicano de Aztlan”gibi gurupların toprak taleplerine varan ayrılıkçı görüşlerine dikkat çeken Grigg, Chicano hareketinin yeniden canlandığı görüşünde.
ABD’nin güneyinde yeni bir devlet
New Meksiko Üniversitesi Chicano etüdleri uzmanı Charles Truxillo, etraflarında olan bitenlerden haberli az sayıda Amerikalının gözündeABD’de nefret edilenler arasında Bin Ladin kadar olmasa da önemli bir yere sahip. Truxillo, ayrılıkçı hispanik hareketin öngördüğü devletin California, Arizona, New Mexico,Texas, Güney Colorado gibi eyaletler dışında Meksika’nın kuzey bölümünü de topraklarının parçası olarak öngördüğünü belirtiyor. Latin asıllı ayrılıkçıların hayal ettiği bu devletin adı da hazır: “Aztlan Cumhuriyeti”. Truxillo ciddi ciddi “Los Angeles’in bir gün bu devletin başkenti olacağına” inanıyor.
Bir diğer inandığı ise bu hareketin 80 yıla kadar başarıya ulaşacağı. “Ben anlaşmayla sahip olduğu vatan savaşla elinden alınmış bir halkın mensubuyum” diyen Truxillo’ya göre bu devlet iç savaş değil ama Hispaniklerin seçim baskısıyla kurulması muhtemel.
Dünyayı fethe çıkan ABD evinden olur mu?
Dünyayı fethe çıkıp, etnik-dinî unsurlara dayanarak yeni devletlerkurmaya çalışan ABD’nin kendi içindeki ayrılıkçı hareketler bununla sınırlı değil. ABD’nin kendi “öz evlatları”içerisinde de ayrılıp bağımsız olmayı isteyen bazı “iç mihraklar” var.
Ayrılıkçı/bağımsızlıkçı hareketlerin önemlilerini konunun uzmanı ve kuramcısı Kirkpatrick Sale’den öğreniyoruz: “2004’te Move on California isimli bir gurup kuruldu, California’nın ayrılışı formülleri için komite oluştırdu. Güney Ligi on yıllardır ayrılıkçılığı cesaretlendiriyor. Arizona, New Mexico, Texas ve Colorado’yu içine alacak Kuzey Devleti’ni (Aztlan) öneren ayrılıkçı bir gurup kuruldu, Havai’de ayrılıkçı üç teşkilat ve eskisi gibi bağımsız devletolmak içinreferandum oluşturmaya çalışan bir hareket var, Alaska Bağımsızlık Partisieyalette yıllardır büyük bir güç oldu ve eyalet çapında üçüncü parti oldu. Newyork’ta bile bağımsızlık isteyenler var”.
Bölünme için şimdilik erken
Bu örgütlerin başarısından bahsetmek için daha çok erken. Ancak var olduklarını ve bu ülkede derinlerde yatan bir bölgecilik tavrını ifade ettiklerini görmemek elde değil. Son başkanlık seçimlerinin ülkede derin toplumsal ayrılıklar olduğunu gösterdiği fikrindeki Sale “bu durumu, ileride bu ulusu ayrı devletler, konfederasyon veya bölgeler oluşturmaya götüreceğine yormayacağım ama bu çıkış ciddiye alınmalı” diyor.
Konuyla ilgili araştırmalarıyla tanınan Prof. Thomas Naylor da Kuzey Amerika’daki ayrılıkçı hareketlerle ilgili çarpıcı tespitlerde bulunuyor: “Ayrılıkçılık ateşi, 1776 ve 1861’de olduğu gibi bütün Amerika’ya yayılmış durumda. Kırkın üzerinde eyalette, Birleşik Devletlerden barışçı yollarla ayrılmaya çalışan aktif politik bağımsızlık hareketi mevcut. Sonuçta Birleşik Devletlerin aynı kalması mümkün değil. Neticede çok uzak olmayan bir gelecekte eski düşmanı Sovyetler Birliği’nin durumuna düşebilir.”
Naylor ayrılıkçılığı tetikleyen sebeplere de değiniyor: “Yönetim ahlâkî otoritesini kaybetti. Eski Sovyetler gibi demokrasi kılığına bürünmüş oligarşi ile otokrasi arasında bir idareye dönüştü. Ulusumuz ekonomik, politik, askerî, kültürel ve çevresel olarak artık daha fazla tutunamaz. Çünkü yönetilemez ve durdurulamaz boyuta ulaştı.”
Bush’un da katkısı oldu
Ayrılıkçılar, Amerikan İmparatorluğu’nun artık inişe geçtiği ve dibe ulaşmasının Amerikalıların düşündüğünden de çabuk olacağı görüşünde. Bu düşüşün birkaç on yıllık başlangıcı olduğuna inanan Naylor, Bush’un “terörizmle savaş” konseptinin de ayrılıkçı görüşleri pekiştirdiği görüşünde.
Naylor hâlen ABD’de aktif olan ayrılıkçı hareketlere de değiniyor: “Alaska ve Havai en eski ve en meşhur ayrılıkçı hareketleri barındırıyor. (Eyaletler için) Bağımsızlıkçı anlayışta olan Güney Ligi 1994’te kuruldu ve California, Michigan, New York’un da içinde bulunduğu 27 eyaleti kapsıyor. Güney Ligi’nin nasıl bu kadar hızlı büyüdüğünü sorduğumda başkanı Dr. Michael Hill ‘azımsanamayacak sayıda Amerikalının imparatorluğun kendilerini hapsettiği ağdan kurtulmak istedikleri’ cevabını veriyor. Ayrılıkçı 2. Vermont Cumhuriyeti hareketinin 24 eyalette üyeleri var.”
Ayrılıkçılar birleşiyor
ABD’de bağımsızlık hareketleri ve ayrılıkçı görüşleri teşvik eden örgütler içinde öne çıkanlar arasında bir “think thank” kuruluşu olan Middleburry İnstitute geliyor. Ayrılık ve bağımsızlık taraftarı pek çok araştırmacıyı bünyesinde toplayarak, işin kuramsal yönünde de ciddi çalışmalara zemin hazırlayor. Middleburry İnstitute öncülüğünde bu sene ilki gerçekleştirilen “Kuzey Amerika Ayrılıkçılar Konvansiyonu” 17 değişik örgütü bir araya getirip ortak bir deklarasyon yayınlamayı da başardı.
Enstitünün faaliyetlerini yürüten ABD’de ayrılıkçı hareketler konusunda başı çeken kuramcılardan biri olan Kirkpatrick Sale ve Thomas Naylor’un 2004 yılında beraber yayınladıkları “İmparatorluktan Kopuş” başlıklı bildirgeye göre ABD’de hâlen en az 28 faal ve ciddi örgüt bulunuyor. Bildirgeye göre ABD sisteminde son yıllarda giderek derinleşen pek çok olumsuz sebebin yakın gelecekte Amerikan sistemini ciddi şekilde etkileyebileceği hatta yıkabileceği öngörülüyor.
Kirkpatrick Sale’in dediği gibi “Amerikan yönetiminin Felluce ve Necef’te yaptığı gibi Los Angeles ve San Fransisco halkı üzerine birliklerini göndereceğini düşünmek şimdilik zor”. Ancak, işler iyice bozulduğu zaman ayrılıkçıların mevzii kazanabileceklerini ve ABD’nin aslında hâlen birer devlet olan eyaletlerinin bağımsızlığı tercih edebileceklerini düşünmek ihtimal dairesinde. En azından, dünyayı dize getirip, yeni haritalar, yeni devletler oluşturmaya girişmiş ABD’nin benzer bir durumla kendi evinde karşılaşacağına inanan ve bu uğurda çalışanları da göz ardı etmemek gerek.
ABD’Lİ AYRILIKÇILARIN ÖNDE GELENLERİNDEN KİRKPATRİCK SALE İLE SÖYLEŞİ
Amerika’daki ayrılıkçı ve bağımsızlıkçı hareketleri en iyi bilenlerdensiniz. Hatta işin başını çekiyorsunuz. Bunların durumu, gücü hakkında ne diyorsunuz. Hareketler ne kadar ciddi. Etkili guruplar var mı ?
Kuzey Amerika’da yaklaşık iki düzine kadar ciddi ayrılıkçı örgüt bulunmakta. Her biri farklı örgütlenme düzeyindeler. En eskileri; Porto Riko Bağımsızlık Partisi 1950’den beri, Havai Krallığı ve Alaska Bağımsızlık Partisi 1970’den beri, Güney Ligi 1993’ten beri faaliyetteler. İkinci Vermont Cumhuriyeti, Yeni Devlet Projesi ve Hıristiyan Exodus örgütleri gibi pek çoğu son dönemlerde kuruldular ancak oldukça güçleniyorlar. Doğal olarak faaliyet bölgelerinde şimdilik azınlığı temsil ediyorlar aksi takdirde şimdiye kadar bağımsız olmuş olurlardı. Ancak, özellikle Bush iktidarı sırasında bir hayli taraftar kazandılar. Örneğin, Güney Ligi’ninşimdiden 16 eyalette şubeleri oluştu.
Aralıkta düzenlenen Birinci American Ayrılıkçı Kongresi’nde 17 ayrılıkçı örgüt temsil edildi. Bunlar; Havai, Alaska, Cascadia (Oregon, Washington ve British Columbia), Texas, Louisiana, Güney Carolina, Tenessee, Virginia, New York, Vermont, New Hempshire ve Maine eyalettlerinden.
Amerikan halkı ayrılıkçı hareketleri nasıl değerlendiriyor?
Amerikalıların çoğunluğunun ayrılıkçı hareketler konusunda tam olarak ne düşündüğünü bilmek zor. Zira, ayrılıkçı/bağımsızlıkçı hareketler konusunda yeterince bilgili değiller ve bunların 1865’te sona erdiğini düşünme eğilimindeler. Ancak Porto Rico Bağımsızlık Partisi her seçimde yüzde 1-3 arası, Alaska Partisi bölgesinde yüzde 15 oy alır. İki yıl önce yapılan bir yoklamada Güneylilerin yüzde 11’i yani 11 milyon insan Güney’in ayrılması taraftarı çıktı. Vermont Üniversitesi araştırmasına göre yüzde 8 ayrılıkçı, yüzde 18 ise ilgili çıktı.Ayrılıkçı örgütler artık söz alıp, ayrılıkçılığın gerçekten bir tercih olabileceğini halka gösteriyorlar.
Ayrılıkçı/Bağımsızlıkçıların temel argümanları neler? Federal Devleti nasıl eleştiriyorlar?
Ayrılıkçıların üç temel argümanı var. Birincisi; ABD canavar bir imparatorluğa dönüşmüştür ve biz onun yönetiminde yaşamak istemiyoruz. Ulusal Güney Kongre Komitesi’nin bir demecinde “baskı, açgözlülük, yolsuzluk, yeteneksizlik ve çılgınlık sonucunda devlet (ABD) ahlakî otoritesini kaybetmiştir.” denmekte.Virginia’dan bir delege “İmparatorluk çürümüştür” ifadesini kullandı. American sisteminin halk için hiçbir kaygısı bulunmuyor ve kimseye güvenlik sağlamıyor. Amerikan yönetimi illegal, ahlâksızdır ve vatandaşların temel haklarını tehdit etmektedir.
İkincisi; ayrılıkçılığın meşruiyetidir. Ayrılıkçılar Konvansiyonu’nun “Burlington Bildirgesi”nde ifade ettiği gibi “Herhangi bir politik kimliğin, parçası olduğu bütünden ayrılma ve meşru ve özgür devlet olarak bağımsızlığını oluşturma hakkı vardır”.
ABD tarihinde ayrılık defalarca gerçekleşmiştir. Kentucky’nin Virginia’dan, Tenessee’nin Kuzey Carolina’dan ve Maine’in Massachussettes’den ayrılması bunun örnekleridir. “Bu tamamen bir Amerikan mefkûresidir” diyor.
Üçüncü şey ise; ayrılıkçılığın bir anlamda özgürlük hedefine yönelik bir anlayış olduğudur. Yeni paradigma özgürlük; despotik birleşik devlet gücünden bağımsızlıktır.
Ayrılıkçı hareketlerin ABD’de şansı olduğuna inanıyor musunuz? Bu bir utopia değil mi?
Amerika’da ayrılıkçılar için kesinlikle bir şans var; yakın vadedeHavai ve Alaska’nın fazla, Porto Rico’nun biraz şansı var. Kanada’da ise Quebec’inayrılması kuvvetle muhtemel. Vermont, Texas, Güney Carolina’nın ayrılığı ise uzun vadede gerçekleşebilir. Zorlu bir çaba olacak ama boş hayal değil. Amerika böyle başlamıştır, Amerika tarihinde bu başarıyla gerçekleşmiştir. Neticede, ayrılık değişim için tek gerçek fırsatı temsil ediyor; sistem içinde reformun imkansız, devrim ve isyanın ise anlamsız intihar olduğu görüşündeyiz. Bu durumda politik açıdan olumlu seçenek olarak bir tek “ayrılık” kalıyor. Daha çok Amerikalı bunu anladığında daha ciddiye alınmaya başlayacak. Dünyanın son yarım yüzyılındaki trend de budur. Özellikle Sovyetler’in dağılması, Yugoslavya’nın bölünmesi, Baskların, Katalanların; İskoçlarınözerklik kazanması gibi… Irak’ta da sonuçta bu olacaktır.
Ayrılıkçı ya da Bağımsızlık Taraftarı Bazı Hareketler
Hawai Krallığı Hareketi
Alaska Bağımsızlık Partisi
İkinci Vermont Cumhuriyeti ( Gren Mountain Bağımsızlık Hareketi)
Güney Ligi (17 eyalet dahil)
Chirstian Exodus
Free California
Bear Flag Party (California)
Cascadia (Pasifik kıyısındaki tüm eyaletleri kapsıyor) ABD ve Kanada’dan bağımsız bir devlet olma ülküsündeler
Bağımsız Michigan
New Hampshire Cumhuriyeti
Quebec Partsisi (Kanada)
Birleşik Batı Partisi (United West)
Alberta Ayrılıkçı Partisi (Kanada)
Porto Riko Bağımsızlık Partisi
Özgürlükçü Vatandaşlar (Massachussettes)
ABD’de ayrılıkçılar nelerden rahatsız
İltica ve göç, sınır koruması, kaçak işçiler, resmî dil İngilizce, Irak işgali, savaş anlaşmaları ve fırsatçılıkları, savunma harcamaları ve politikası, dünyaya yayılmış ABD askerî üsleri, terörle savaş, işkence ve tutuklamalar, vücudun dokunulmazlığı ilkesinin ihlalleri, haberleşmenin takibi, Patirot Act, bağımsız yargı, idarî gizlilik, Federal meşruiyet, lobilerle yapılan kanunlar, eyaletlerin hakları, zenginlere vergi indirimleri, liman ve havaalanı güvenliği,gençlerin ölüme sürüklenmesi, ölüm cezası, silah kontrolü, kök hücre araştırmaları, ötanazi hakkı, yardımla intihar, evrimcilik/yaratılış, homoseksüel hakları, aynı cinsle evlilik, federal evlilik düzenlemeleri, kürtaj, AİDS araştırmaları, prezervatif,cinsel ayrımcılık, tıbbî marihuana, federal sağlık politikaları, doğum kontrolü, dengelenmiş bütçe, asgarî ücret, din, evanjelistler, armagedon, patriotizm, bayrak yakma, çevre korunması, tehlikedeki türler, şiddet ve vahşet vakaları, doğal kaynakları sömüren endüstri, küresel ısınma, Kyoto anlaşması, alternatif enerjiler, rüzgar kuleleri, nükleer enerji, Darfur, petrol fiyatları ve politikası, Cenevre Konvansiyonu, İsrail’e verilen destek, sınıra duvar inşası, Filistin direnişi, İran’ın nükleer programı, Afgan savaş baronları, afyon, Çin baskısı, ticaret açığı, ırkçılık ve eyaletlerin barışçı yollarla ayrılma/bağımsızlık hakları.
