Duygusal Farkındalık 

Karşınızdaki size bir şey anlatırken gösterdiği duygu bazen aslında gerçek hissettiği şey değildir. Bu duygusal yalancılıktır. Bunu herkes yapar. Gerçekten ne hissettiğini bilmek istersiniz. Gerçekten mutlu mu? Şu andan memnun mu?  Benden memnun mu? Sözünde duracak mı? Beni sevdi mi? Bana güvendi mi? Ona yalan söylediğimi anladı mı? Gerçekten üzgün mü? Gerçekten üzgün değilse neden öyle gösteriyor? Duygular ve düşünceler üst üste binmiş durumdadır.

Her an gelecek için tahminlerimiz var, en doğru tahmini yapan, en az hata yapan, en konforlu hayat yaşayan oluyor. Konfor koltuktan gelmez bundan gelir. İnsanlarla ilgili gelecek tahminlerimiz de var, kezadır.

Ortaokuldaki sınıfın garip çocuğunu hatırlayın. Tepkileri bir garip olduğu için tüm sınıf ondan uzaklaşmıştı ya da onunla dalga geçiyorlardı. Farketmedikleri şey o çocuk sadece duyguları anlayamıyordu, lafı uzattığı zaman karşısındakinin sıkıldığını, ani tepkilerden herkesin korktuğunu, insanlar arası arkadaş olma yazılı olmayan duygusal sözleşmesine göre öyle lap diye birisiyle arkadaş olunamayacağını, güven kazanma süreçlerini, içini açma içini görme süreçlerini bilmiyordu, anlamıyordu. Belki tüm merhabalar onun için aynıydı, konuşmak istemeyen insanı ve ya ondan hoşlanmayan insanı anlayamıyordu. Ve hep kendine kızıyor, bu durumlardan kaçayım derken daha çok içine düşüyordu.

Bu insan sadece ortaokulda yoktu, orta yaşta da var, orta direkte de… İlişkileri bozuk insanları ne sanıyorsunuz? Erkeklerin kadınları ve kadınların erkekleri anlamamasını.

Duygusal farkındalık dış tahminlerde olduğu gibi iç tahminlerde de asıl etkendir. İnanır mısınız bilmem ama toplumun büyük kısmı ne hissettiğini bilmez. O an endişeli olduğunu farketmez. Korktuğu için bu işi yaptığını, bunun normal olmadığını, herkesin bunu yaşamadığını, bu duygu ortadan kalksaydı nasıl hissedebileceğini tahmin edemez, daha duygunun farkında değildir.

Sorun çözmek için önce sorunu tanımlamak gerekir.

İçsel duygusal farkındalık beraberinde niye böyle hissettiği sorusunu getirir. Önce varlığını kabul edelim, sonra nedenine bakalım, sonra ne yapabileceğimize.

Ben kişisel olarak kişinin ne dediğini dinlemem, anlatırken ne hissettiğini takip ederim ve aynı anda kendi hissettiğimi de bilirim. Eğer buna dikkat ederseniz hikayenin çoğu zaman anlatıldığı gibi olmadığını görürsünüz.

Birisine “seni seviyorum” dediğim zaman bu onu gerçekten sevdiğimi göstermez, çoğu zaman tam tersi de hissediliyor olabilirim zaten sevgi gösterilen bir şeydir onu kelimeye dökmek ne saçmadır, hatta gösteremediğim için ve artık sevmez olduğum için söylüyor bile olabilirim. Duygusal yalancılık. Aslına bakarsanız abartı sevgi gösterileri de budur.

Karşımızdakini onaylama da budur. “Onaylıyorum” demesek de o anki mimik ve kafa hareketi veya bir küçük gülüş ile yalan söyleriz. Sonra başımıza büyük işler açılır. Bu sürecin fakında olmak duygusal farkındalıktır .

Duygusal farkındalık cuma namazından çıkan herkesin aynı oranda ruhani beslenmeyi sağlayamamış olması, içselleştirmediğinin farkında olmaması, tabi ki aynı oranda sevap kazanamadığıdır.

Bir hikaye; Hz. Ali bir cihatı kazanır ve düşman liderin boynuna kılıcı dayar, lider de ona tükürür ve Hz. Ali kılıcını kınına sokar ve gider. Adam arkasından bağırır ”beni neden öldürmedin?”. O da der ki “seni eğer şimdi öldürürsem bu sana olan öfkem yüzünden olur, ama ben seni Allah adına öldüreceğim”. Bu hikaye bir şey yaparken bunun duygusunun farkında olmayı en iyi özetleyen hikaye bence.

Erkeklerin duygusal farkındalığı genelde daha düşük olur. Kadın kötü hissederse adam bunu anlamaz, adam kötü hissederse kadın bunu hemen anlar. Kadın çok kötü hissetmeye başladığında adam ancak o zaman anlar.

Kızlar babalarına daha kolay yalan söylerler ama anneler anlar, çocuklar annelerine daha kolay açılırlar, onlara yalan söylemek daha zordur ve onlar anlatılırsa anlar, yargılamayı kesebilir ve yapıcı olabilir. Empati.

Dünya üzerindeki doğa ölümü, insan ölümü, savaşlar devletin tepesindeki adamların çatışması ve bencillikleri yüzünden kaynakları ortaklaşamamaları ile ilgilidir. Kendi kendini yok eden bir sisteme dönmüş olmak. Bu sert babanın çocuğunu bir hiç uğruna nasıl kırabildiğini de açıklar, maçlardan sonra sporla alakası olamayacak çatışmaları da, savaş denen şeyin varlığını, ne uğruna ne yaptığımızın farkında olmamaktır.

Dünyayı bu hale getirenler kadınlar değil, erkekler. Bu insanların nasıl da olmadık şeylerin askeri olduğunu da açıklar. Empatisizlik. Fanatiklik. Gözü görmeyecek olma, hissettiği nefreti farketmeme, daha tanışmadan kararını vermiş olma, ön yargılı olma, tanrıdan uzağa çekilme, hasta olma, hasta etme.

Photoshop, makyaj, pahalı kıyafet, sahte kahkaha gerçek olanı saklamak içindir. Ve kişiler bize “iyiyim” dediği zaman bunu gerçek sanırız, bize gülüyorlar diye bizi seviyor sanırız, ok dedi diye ok sanırız, benim iyiliğim için söylüyor sanırız halbuki kendi çıkarı için öyle yapıyordur. Anlayamayız içini çünkü bakmamışızdır. Aynı kendi içimize bakmamamız gibi. Kendileri bu zekaya sahip değil diye asıl olanları anlayamıyor diye başkalarının da onu anlamayacağını sanır ve bir görünüme bürünür.

Halbuki bazı insanlar bunu yemez, kelimelere takılmaz, kıyafete, paraya, dışsal herhangi bir şeye, söze bakmaz. Aslında ne olduğunu anlamaya çalışır, o sıra susar, dinler, konsantre olur, gözlerine bakar, sakin kalır, sadece anlamaya ve öğrenmeye çalışır, o anın anlamı sadece yeni birini tanımaktır. O an söylenen hiçbir şey inanmak veya inandırmak adına değildir, ikna süreci yoktur, tam olarak karşımdakini anlamak ve kendimi tam olarak anlatma durumudur.

Duygusal farkındalık kimseye zarar veremeyecek olmaktır. Şekilci olmamaktır, salak bir kural yüzünden tüm hayatını mahvettiğini bilmektir, uyum sağlamaktır, dişil enerjidir, şanslı olmaktır evren böyle tipleri sever. Öz ile bağlantılı yaşamaktır. Olduğu durumda olmaya hakkı olduğunu bilmektir, bunu ifade edebilecek olmaktır. Karşısındakinin bir düşman olmadığını sadece kendisi gibi hayatı kotarmaya çalışan bir insan olduğunu bilmektir. Yargılayamaz olmaktır. Gün batımından zevk alabilecek olmaktır, her defasında farklı olduğunu bilmektir. Yemeğe bakıp kafasında kalori hesabı yapmak yerine tadına odaklanabilmektir. Hayattan zevk alabilmektir. Evrene izin verebilmektir, başta zorla bir şeyin parçası yapılmış olduğunu, artık hayatı yeterince algılayamaz olduğunu bilmektir. Hayattan zevk alamama neden olur sanıyorsunuz? Büyük olmaya çalışma çabasının altında aslında kendini küçümseme, değersizliğini öğrenmiş olma olduğunun farkında olmaktır. Kasıtlı eksik hissettirildiğinin farkında olmaktır, eminliktir, korkusuzluktur, öğrenme sürecidir, yargıçlık taslama değil.