Sağlıklı mısınız? Ruh, zihin ve beden dengeniz yerinde mi? Cevap evet ise, mutlu olmanız gerekir. Fakat, kaç kişi, bu sorulara sınırlamaksızın, gerçekten evet cevabını verebilir?

İnsanın, günümüzde doğadan uzaklaşıp kendini kente hapsettiğini hepimiz biliyoruz. Ayrıca içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik şartlar onu giderek artan bedensel ve zihinsel gerginliklerle de karşı karşıya bırakır. Bu gerginlikler bir müddet sonra insanın, ruhsal, zihinsel ve bedensel faaliyetlerini de etkilemeye başlar. Bunun sonucu kişide zihinsel bulanıklık, sinirlilik, psikosomatik rahatsızlıklar, bedensel çöküntüler, başarısızlık, güvensizlik, çevre ile uyumsuzluk ve daha birçok durumlar ortaya çıkar. Zamanla insan yaşama sevincini kaybeder ve mutsuz bir kişi olur. Stresin yarattığı bu durumdan kurtulmak ve rahatlamak için alkole, sigaraya, uyuşturucu maddelere ve uyku ilaçlarına başvurur. Onların vereceği geçici rahatlıkla avunmaya çalışır. Bu yanlış davranış kişiyi daha da çok yıpratır.

Peki insan, sinir sistemini bu gerginliklerden nasıl temizleyecektir? Kaybettiği sağlığını ve mutluluğunu nasıl geri getirecektir? Bunun için izlemesi gereken yol nedir? Bu soruların cevabını bir doğu felsefesi olan yoga bize anlatmaktadır.

YOGA, binlerce yıl önce Hindistan’da ortaya çıkmış bir felsefe, bir yaşam bilimidir. Yoga sözcüğü Sanskritçe “birleştirmek veya bütünleşmek” anlamına gelir. Bu felsefeyi uygulayan kişiye de “Yogi” denir. Yoga, bedeni, zihni ve ruhu tamamen eğiten, huzur veren ve kişinin kendini tanımasını sağlayan, dünyadaki en eski kişisel gelişim metodudur.

Yoga’nın mevcudiyetine ilişkin en eski arkeolojik bulgular, M.Ö. 3000 yıllarına kadar gider. İndus vadisinde yapılan kazılarda ortaya çıkartılan bazı taş mühürlerde yoga duruşlarını gösteren figürlere rastlanmıştır. Yoga’dan ilk kez, M.Ö. 2500 yıllarına ait kutsal yazılar olan Veda’larda bahsedilmektedir. Ancak Veda’ların son kısımlarını oluşturan Upanişad’lar Yoga öğretisinin ve Vedanta felsefesinin temellerini oluşturmaktadır. Vedanta’nın ana fikri şu şekilde belirtilir: Bir tek mutlak gerçek ve bilinç vardır; o da bütün evrenin temeli olan Brahman’dır. (Tanrı’dır)

Yoga insana kendi benliğini tanımasını, dengede tutmasını öğretir.Yaşam daha derinlemesine yaşanır. Çektiğimiz anlamsız acılar, Yoga sayesinde yerini evrensel uyuma bırakır. Yogayla uğraşan insan, kendi “özünün” farkındalığını yaşar. Ve kendini evrendeki her şeye çok daha yakın hisseder. Canlı, cansız her şeye daha derin bir sevgi duyar. Onlarla bütünleşir. Yoga, mutlu ve aydınlık bir insan olmanın yöntemidir. Yoga bir din değildir. İnsanları fiziksel, zihinsel ve ruhsal disiplin yoluyla mutluluğa, başarıya ve “aydınlanma”ya ulaştırmayı amaçlayan bir felsefedir.

Yoga, uzun süreli eğitim gerektiren bir yoldur. Ancak bir yol göstericinin (Yogi’nin) rehberliğinde öğrenilir. M.Ö. 3. yüzyılda yaşamış olan Patanjali, Yoga Sutra’larında, Yoga’nın 8 basamaktan oluştuğunu söyler. Bunlar:

1. Yama – Ahlaksal kurallara uymayı öğretir. Şiddeti, hırsızlığı, açgözlülüğü, kişinin kendi nefsine hakim olamayışını yasaklar.
2. Niyama – Öz disiplini öğretir. Saflığı, sadeliği ve çalışmayı hedefler.
3. Asana – Belirli pozisyonlardaki vücut egzersizleridir.
4. Pranayama – Belirli ritmlerde nefes alıp vermeyi öğretir.
5. Pratyahara – Duyguları kontrol etmeyi sağlar.
6. Dharana – Belli bir fikir üzerinde konsantre olmayı öğretir.
7. Dhayana – Meditasyon. Düşünce.
8. Samadhi – Meditasyonun ulaşacağı son hedef olup; beden ve duyular dinlenirken, aklın ve ruhun uyanık kalması. Üstün bilince erişme halidir.

DEĞİŞİK YOGA TÜRLERİ

Yoga’nın birçok türleri vardır. Fakat bunlar içinde en çok bilinenleri Karma Yoga, Bhakti Yoga, Jnana Yoga, Hatha Yoga ve Raja Yoga’dır. Her bir yoga türü birbirlerinden birşeyler almıştır. Tüm yoga türleri sonuç olarak, aynı amaca (Brahman, yani Tanrı ile birleşmeye, bütünleşmeye) yöneliktir. Şimdi bu Yoga türlerini tanıyalım.
1. Karma Yoga: Eylem Yogasıdır. Esas olarak dışa dönük insanlar tarafından tercih edilmiştir. Hiç bir kazanç ya da ödül beklemeksizin, kişiye, kendi çıkarını düşünmeden hareket etmeyi öğreterek, kalbi arıtmaktır. Kendinizi yaptığınız eylemlerin sonuçlarından ayırarak, eylemleri Tanrıya adama sayesinde, benliği yüceltmeyi öğretir.
2. Bhakti Yoga: Özellikle duygusal bir tabiatı gerektiren, bağlılık yoludur. Bhakti yogi, bilhassa sevginin gücü ile güdülenmiştir. Her şeyi Tanrı sevgisinin tezahürü olarak görür. Dua ve ibadet yoluyla kendisini Tanrı’ya teslim eder. Duygularına yön verip, onları koşulsuz sevgi ve bağlılık yoluna çevirir.
3. Jnana Yoga: Bilgi ve bilgelik yoludur. En zor yoldur ve irade ve aklın muazzam kuvvetini ister. Jnana Yogi, Vedanta felsefesini öğrenerek zihnini, kendi niteliğini inceleyip araştırmak üzere kullanır.Tıpkı bir bardağın içindeki ve dışındaki alanları farklı algılamamız gibi, kendimizi de Tanrı’dan ayrıymış gibi algılarız. Jnana Yoga, bu yolun takipçilerine, direkt olarak bardağın kırılması ve bilgisizlik örtüsünün kalkmasıyla, Tanrı ile bütünlüğün deneyimlenmesi için yol gösterir. Jnana Yoga uygulanmasından önce, diğer yoga türlerinin öğrettiği bilgilerin kesinlikle tamamlanmış olması gerekir. Bencillikten vazgeçme,Tanrı sevgisi, bedenin ve zihnin gücü, insanın kendisini bilmesi olmaksızın, bu yolda başarıya ulaşılamaz.
4. Hatha Yoga: Batı dünyasının en çok bildiği Yoga türüdür. Hatha Yoga’nın temel özelliği beden yoluyla zihni etkilemektir. Hatha Yoga üç ana bölümden oluşur. Bunlar Asanalar (Duruşlar), Pranayama (Nefes egzersizleri) ve Savasana (Gevşeme). Duruş, nefes alıp verme ve yoğunlaşma (konsantrasyon) üzerine kurulmuş olan Hatha Yoga öğretisi, bedenle zihnin birlikteliğini, bütünselliğini içerir. Hatha Yoga’nın hareketleri dikkatli ve bilinçli bir biçimde uygulandığı zaman, insana pek çok yarar sağlar. Omurga ve eklemler esnek kalır. Özellikle romatizma, kireçlenme, sindirim bozuklukları, damar sertliği, dolaşım bozuklukları gibi çağdaş hastalıklar önlenir. Doğru ve düzenli alıp verilen nefesler bizi nefes darlığından, astımdan korur. Kan dolaşımı normale döner. Ayrıca beyin ve sinir sistemi olumlu olarak etkilenir. Gevşeme egzersizi ise, hareket ve nefes çalışmalarından sonra yapılır. Kaslar gevşek bırakıldığı zaman, zihin de rahatlar. Kişi tam bir huzur ve sükunete kavuşur. Gevşeme uykusuzluğun, sinirsel rahatsızlığın, yorgunluğun ve gerginliğin giderilmesinde çok etkili bir metoddur. Batı dünyasında yapılan birçok tıp araştırmaları, yoga egzersizlerinin insan sağlığı üzerindeki etkilerini doğrulamıştır. Ayrıca yoga, bugün bir psikoterapi aracı olarak da kullanılmaktadır.
5. Raja Yoga: Yoga türleri içinde en seçkin olanıdır. Hatha Yoga uygulamaları kişiyi Raja Yoga’ya hazırlar. Çünkü Hatha Yoga, bedene ruhun egemenliğinin kurulması, kontrolun sağlanması ve böylece daha üstün bilinç merkezlerine ulaşılması için bir araçtır. Raja Yoga bu hazırlıktan sonra insanın “Gerçek Varlığını” ben’ini, ruhunu tanıması ve onu zihin ve beden üzerinde egemen kılmasını amaçlar. Raja Yoga, içimizdeki Tanrısal gücü tanımamızı ve onun içimizdeki ve dışımızdaki dünyaya efendilik etmesini sağlar. Raja Yoga insanı, Tanrısal sevgi, Tanrısal güç, Tanrısal bilgelikle dolu ve Tanrısal alevin bir parçası olarak görür.

*****

Yoganın kökeni 5000 yıl öncesine kadar gitmektedir. M.Ö.3’üncü yüzyılda yaşamış olan Patanjali, Hindistanda, eski çağlardan beri nesilden nesile aktarılan yoga felsefesini toplayarak düzenlemiştir.

Patanjali, Yoga Sutra’larında yoganın birçok yönüne, ruhsal disiplinine ve meditasyon tekniklerine açıklık getirmiş ve bu teknikleri uygulayan insanın sağlık içinde olacağını, Tanrı’yla birliğe ve mutluluğa ulaşacağını söylemiştir.

Budizm’in Çin’de yayılmasıyla birlikte Çinliler, Hint kaynaklı bu “özel bilgi”lerden oldukça etkilenerek, bunları kendi yerel yöntemleri olan T’ai Chi, Chi Gong, ile harmanlamışlardır. Dolayısıyla bütün bu terapiler ortak bir noktada birleşirler. Hedefleri ruh, zihin ve beden arasındaki dengeyi sağlayarak sağlıklı bir insan yaratmaktır. Bunun için enerjinin chakra’larda, bunlara bağlı organlarda ve kanda doğal olarak akması gerekmektedir. Dolayısıyla buna yönelik çalışmalar yapılır. Tabii bu sistemler arasında bazı farklılıklarda yok değildir.

Çinde ortaya çıkmış bir başka terapi de Akupunktur’dur. Akupunktur, vücutta hastalanmış olan organları ve chakra’lardaki belli başlı tıkanmaları açarak enerjinin normal akışını sağlamak için bir iyileştirici çalışma yapar. Yoga ise, bu hastalıkların ve tıkanmaların önceden oluşmasını önlemeye yönelik bir çalışma yapar. Belirli yoga duruşları (asanalar) ile chakra’lar açık tutularak Prana’nın (Chi) enerjisinin akışına izin verilir.

Yoga’da dalak chakra’sı (2.nci chakra) böbrekle ilintilidir. Bu chakra böbrek üstü bezlerini kontrol eder. Belirli yoga duruşları bu bölge üzerinde etkilidir. Çin tıbbında ise böbrekler, yin ve yang’ın kökenidir. Örneğin arkaya doğru gerinmeler, vücutta yang enerjisini harekete geçirip bedene sıcaklık ve enerji verirken, öne doğru eğilişler yin enerjisini harekete geçirerek bedende ve zihinde bir rahatlık sağlar. Dolayısıyla, kendinizi yorgun hissettiğinizde arkaya doğru gerinmelerle enerji kazanabilir, uykusuzluk çektiğinizde ise öne doğru eğilmelerle gevşeme sağlayabilirsiniz. Bunun gibi Yoga ve Çin tıbbı arasında daha birçok ortak nokta sayabiliriz.

Günümüz dünyasındaki hızlı yaşam tarzının, yanlış beslenme alışkanlıklarının, ve çevre kirliliğinin, insandaki bir sürü rahatsızlığın sebebi olduğunu biliyoruz. Fakat sağlığımızı korumak ve enerjimizi dengede tutmak için ne yapıyoruz? Gereken önlemi alıyor muyuz?

Erol Yurderi